Zyýan berijiler diňe bir tüwiniň ösmegini ýok etmek bilen çäklenmän, hasylyň we hiliň düýpli peselmegine sebäp bolup biljek keselleri hem ýok edip biler. Şonuň üçin azyk howpsuzlygyny üpjün etmek üçin tüwi zyýan berijilerine garşy täsirli çäreler zerurdyr. Bu ýerde, tüwiniň dogry ösmegini üpjün etmek üçin zyýan berijiler bilen nähili göreşmelidigini düşündireris.
Tüwi zyýan berijileriniň oba hojalygy önümçiligine täsiri
Tüwi zyýan berijileri tüwi çybygy, tüwi ýapragy we tüwi oty ýaly köp zyýan ýetirip biler. Bu zyýan berijiler sapy emdirmek, ýapraklary çeýnemek we kök ulgamyny ýok etmek arkaly tüwiniň ösmegine we ösmegine çynlakaý täsir edýär. Mundan başga-da, käbir zyýan berijiler tüwiniň saglygyna howp salýan wiruslary ýokaşdyrmaga ukyplydyr.
Zyýan berijiler tarapyndan ýetirilen zyýan
Tüwiniň ösmeginiň täsiri
Zyýan berijileriň tüwiniň ösmegine edýän täsiri esasan aşakdaky taraplarda öz beýanyny tapýar:
Iýmitlendiriji bäsdeşlik: Zyýan berijiler sapy sorup we ýapraklaryny çeýnemek bilen iýmitlenmezlik üçin tüwi bilen gönüden-göni bäsleşýärler, netijede iýmitlenmezlik ýüze çykýar.
Fotosinteziň gowşaklygy: Zyýan berijiler tüwiniň ýapraklaryny ýok edýär, fotosintetiki meýdany azaldýar we tüwi fotosinteziniň netijeliligini peseldýär.
Kök ulgamynyň ýok edilmegi: Tüwi gyrgysy ýaly zyýan berijiler tüwiniň kök ulgamyny ýok eder, tüwiniň suw we dökün siňdirmek ukybyna täsir eder.
Wirus ýokaşmagy
Tüwi gyrgysy ýaly zyýan berijiler diňe bir tüwi däl, eýsem wiruslaryň wektory hökmünde hem hereket edýär. Tüwiniň çybygyny gysmak we siňdirmek arkaly wiruslar beýleki tüwi ösümliklerine çalt ýaýraýar we tüwiniň saglygyna we hasyllylygyna çynlakaý täsir edip biljek wirus keselleriniň köpelmegine sebäp bolýar.
Hasyl we hil peselýär
Zyýan berijiler zyýany, tüwiniň hasylynyň we hiliniň ep-esli peselmegine sebäp bolup biler. Zyýan berijilerden emele gelen tüwiniň doly dänesi we pes hili bar, bu daýhanlaryň ykdysady girdejilerine gönüden-göni täsir edýär.
Tüwi zyýan berijileriniň görnüşleri
Ösümlikler
Planthoppers, tüwiniň sapyny sorup diri galan siňdiriji mör-möjekdir. Bu zyýan beriji diňe bir tüwiniň eremegine sebäp bolman, eýsem tüwiniň saglygyna howp salýan wirus kesellerini hem ýokaşdyrýar. Tüwi çybygynyň köp görnüşi bar, şolardan goňur çybyk we ak golly çybynlar iň ýygydyr.
Tüwi ýapragy
Tüwi ýapragy Roller liçinkalary tüwi ýapraklaryny dişleýär we silindrlere oklaýar, fotosintetiki meýdany azaldar we tüwiniň kadaly ösmegine täsir edýär. Bu zyýan beriji tüwiniň ösüşiniň ähli döwürlerinde bolup biler we tüwi hasylyna ep-esli täsir edýär.
Tüwi suwy
Tüwi gyrgysynyň liçinkalary esasan tüwiniň kökleri bilen iýmitlenýär, kök ulgamyna zeper ýetirýär we tüwiniň suw we dökün siňdirmek ukybyny peseldýär, netijede ösümlikleriň ösmegine sebäp bolýar. Ulular tüwiniň ýapraklary bilen iýmitlenýärler, bu hem tüwiniň umumy ösmegine täsir edýär.
Tüwi goşun gurçugy
Tüwi goşun gurçuklary tüwiniň ýapraklary bilen iýmitlenýär we agyr ýagdaýlarda fotosintez we tüwi önümçiligine täsir edýän ähli ýaprak iýilýär. Tüwi goşun gurçuklarynyň köp ilaty bar, çalt köpelýär we tüwi meýdanlaryna gaty zyýanly.
Tüwi
Tüwi baldagy, esasan, tüwi ýapraklaryndan sapany sorup, ýapraklarda ak tegmilleri ýa-da zolaklary döredip, agyr ýagdaýlarda ýapraklary sary bolýar we guraýar. Tüwiniň hasyly tüwiniň hasylyna we hiline ýaramaz täsir edýär.
Raýs Gall Midge
Tüwiniň öt haltasynyň liçinkalary tüwiniň ýaş dokumalaryna hüjüm edýär we tüwi kadaly ösmegine täsir edýär we agyr ýagdaýlarda ekin ýetmezçiligine sebäp bolýar. Tüwiniň öri gaby, tüwiniň ösüş sikline uly täsir edýär we oňa gözegçilik etmek kyn.
Tüwi baldagy
Tüwi baldagy iýmitlenmek üçin tüwiniň sapaklaryna girýär, baldaklaryň döwülmegine ýa-da ölmegine sebäp bolup, tüwiniň hasylyna we hiline täsir edýär. “Rice Stem Borer” -iň gurçuk basgançagy iň zyýanly tapgyrdyr we gözegçilik çäreleri bu tapgyra gönükdirilmelidir.
Tüwi bug
Tüwi bugdaýlary, tüwiniň sapyny sorup, däneleriň gara we gara bolmagyna sebäp bolýar, bu hasyla täsir edýär. Tüwi bugdaýlarynyň köp görnüşi bar, ýöne iň köp ýaýran ýaşyl kör bug.
Tüwi ýapragy bukjasy
Tüwi ýapragy bukjasynyň liçinkalary tüwi ýapraklaryny çeýnäp, ýapraklary turba öwrüp, fotosintezine täsir edýär we pes ösmegine we hasyllylygyň peselmegine sebäp bolýar. Tüwi ýapragy güjügine gözegçilik, tüwi zyýanyny azaltmak üçin irki gurçuk döwründe amala aşyrylmalydyr.
Köplenç ulanylýan insektisidleri girizmek
Imidakloprid
Ulanylyşy: Esasan tüwi çybynyna, tüwi soganlaryna we beýleki emdirýän agyz mör-möjeklerine garşy göreşmek üçin ulanylýar.
Aýratynlyklary: Imidacloprid gowy ulgam häsiýetlerine eýe, ösümliklere çalt aralaşyp bilýär, ömri uzak we arylara we daşky gurşawa has ýakymly.
Hlorantraniliprole
Ulanylyşy: Tüwi baldagy, tüwi we beýleki zyýan berijilerden agzy çeýnemekden täsirli.
Aýratynlyklary: Hlorantraniliprole degmegiň we aşgazanyň güýçli zäherleýji täsiri, täsiriniň uzak dowamlylygy, daşky gurşawa we maksatly däl organizmlere ýokary howpsuzlygy bar.
Tiametoksam
Ulanylyşy: Ak garga, tüwi we beýleki zyýan berijilere garşy giňden ulanylýar.
Aýratynlyklary: Tiametoksam ulgamlaýyn we aralaşýan häsiýetlere eýedir, zyýan berijileri çalt öldürip biler we galyndysy az we daşky gurşawa arassa.
Karbendazim
Ulanylyşy: Esasan tüwi öt haltasy, tüwi we beýleki zyýan berijilerden goramak üçin ulanylýar.
Aýratynlyklary: Karbendazim degmek we aşgazan bilen zäherlenmä gowy täsir edýär we zyýankeşleriň köp görnüşine täsir edýär we ösümliklere we daşky gurşawa ýokary howpsuzlygy berýär.
Acetamiprid
Ulanylyşy: Tüwi meýdan gurçugy, tüwi bor we beýleki zyýan berijiler üçin gözegçilik etmek üçin ulanylýar.
Aýratynlyklary: “Acephate” uzak wagtlap dowam etmegi we zyýankeşlere ep-esli öldürmek bilen gowy ulgamlaýyn we taktiki täsirleri bar.
Kipermetrin
Ulanylyşy: Tüwi çybygynyň, tüwi çigidiniň we beýleki zyýan berijileriň öňüni almak we olara gözegçilik etmek üçin giňden ulanylýar.
Aýratynlyklary: Cypermethrin, degmegiň we aşgazanyň güýçli zäherleýji täsirlerine, çalt hereket edýän täsirine, az galyndysyna we daşky gurşawa has howpsuz täsir edýär.
Insektisidleri ulanmak boýunça teklipler
Zyýan beriji görnüşlere görä insektisidleri saýlamak
Insektisidleri saýlanyňyzda, saýlama belli mör-möjek görnüşlerine esaslanmalydyr. Dürli zyýan berijiler dürli insektisidlere dürli duýgurlyga eýe we himiki serişdeleri dogry saýlamak gözegçilik täsirini gowulandyryp, himiki serişdeleriň galyndylaryny azaldyp biler.
Doza we amaly usullary ýerlikli ulanmak
Insektisidler ulanylanda, dozany aşa ulanmazlyk ýa-da ulanmazlyk üçin görkezmelere laýyklykda berk ulanmalydyr. Artykmaç doz diňe bir himiki serişdeleriň galyndylary bolman, eýsem daşky gurşawa we maksatly däl organizmlere gereksiz täsirleri hem döredip biler. Iň oňat gözegçilik effektini gazanmak üçin ulanmak usuly, sepmek we tohum sepmek ýaly aýratyn ýagdaýa görä saýlanmalydyr.
Garşylygyň öňüni almak üçin aýlanma
Şol bir insektisid uzak wagtlap ulanylanda, zyýan berijiler garşylygy ösdürip, gözegçilik täsiriniň peselmegine sebäp bolýarlar. Şonuň üçin zyýankeşleriň garşylygyň ösmeginiň öňüni almak we gözegçilik täsirini üpjün etmek üçin dürli insektisidleri ulanmagy aýlamak maslahat berilýär.
Toplumlaýyn dolandyryş strategiýalary
Oba hojalygyna gözegçilik
Zyýan berijileriň ýüze çykmagy we zaýalanmagy, ekinleriň tygşytly aýlanmagy, kesele çydamly sortlary oturtmak we meýdan dolandyryşyny optimizirlemek ýaly ylmy oba hojalygyny dolandyrmak çäreleri arkaly azaldylyp bilner.
Fiziki gözegçilik
Duzaklar, ýeňil duzak we ş.m. ýaly fiziki serişdeleri ulanmak zyýankeşleriň sanyny netijeli azaldyp, zyýankeşleriň tüwi zyýanyny azaldyp biler.
Biologiki gözegçilik
Parazit galyndylary, ýyrtyjy mör-möjekler we ş.m. zyýan berijileriň tebigy duşmanlaryny tanatmak ýa-da goramak bilen zyýankeşleriň sanyny tebigy gözegçilikde saklap bolýar we himiki insektisidleriň ulanylmagy azalýar.
Himiki gözegçilik
Zerur bolanda gözegçilik üçin himiki insektisidler ulanylýar, ýöne dozany rasionallaşdyrmak we daşky gurşawa we maksatly däl organizmlere gereksiz täsirlerden gaça durmak üçin ulanylyşyny aýlamak üçin seresap bolmaly.
Iş wagty: Iýul-11-2024
